Co wato wiedzieć o historii padaczki

Padaczka to jedna z najstarszych chorób świata. Słowo epilepsia liczy 2500 lat i pochodzi od greckiego czasownika „epilambanein” co znaczy atakować, chwycić, napaść, posiąść. Najstarszy dokument, w którym opisany jest napad padaczkowy znaleziono w Mezopotamii. Tekst pochodzi z roku 1050 p.n.e. i mówi o osobie, „u której obserwowano wykręcenie szyi, napięcie rąk i nóg, szeroko otwarte oczy, z ust wypływała ślina („piana szła mu z ust”) i była utrata przytomności”. Opis ten odpowiada najprawdopodobniej napadowi wtórnie uogólnionemu toniczno-klonicznemu.

Inne opisy również sugerujące napad padaczkowy znaleziono w dokumentach perskich i egipskich papirusach (1600 p.n.e.). O padaczce wspomina się w kodeksie Hammurabiego (2080 p.n.e.). W Nowym Testamencie znajdujemy opisy napadu padaczkowego i cudownego wyleczenia przez Jezusa. Świadectwa problemu, jakim była i jest padaczka obecne są w żydowskim Talmudzie, w pracach Hipokratesa i rzymskich myślicieli.

Przez wieki uważano ją za „świętą chorobę” – o nadzwyczajnym, boskim lub diabelskim pochodzeniu. W starożytności Grecy uważali, że napady wiążą się z fazami księżyca i jego boginią Seleną, Rzymianie zaś, że podczas napadu chorzy, opętani przez złe demony, zarażają innych poprzez oddech – i dlatego w starożytnym Rzymie chorzy skazani byli na samotność.

Kamieniem milowym dla postępu, rozwoju i zrozumienia padaczki było stwierdzenie greckiego lekarza Hipokratesa z roku 400 naszej ery, że „padaczka jest chorobą mózgu, która musi być leczona dietą i lekami, a nie zaklęciami lub czarami”. Ale leczenie w naszym rozumieniu rozpoczęło się w XIX. W 1857 roku w Londynie powstał pierwszy szpital dla chorych na padaczkę. W roku 1920 Hans Berger, niemiecki psychiatra wynalazł elektroencefalograf (EEG). Badanie EEG jest nadal jednym z najważniejszych badań diagnostycznych. Dalszy postęp diagnostyczno-terapeutyczny przyśpieszył gwałtownie.

Warto wspomnieć, że autorzy polscy piszący po łacinie skłaniali się do użycia słowa „epilepsja”
na określenie padaczki. W XVIII w dziełach, które powstały w języku polskim pojawiają się nazwy zarówno łacińskie „epilepsja” i „morbus caducus,” jak i polskie: „wielka niemoc”, „wielka choroba”, „niemoc świętego Walentego”.

Padaczka ma swojego patrona i jest nim św. Walenty – lekarz i duchowny, który zmarł męczeńską śmiercią w 268 roku. Jego relikwie rzekomo leczyły chorobę. Tysiące chorych pielgrzymowało do świątyń pod jego wezwaniem – do włoskiej bazyliki w Terni, czy Passau w Niemczech.